Μεγαλώνοντας αλλάζουμε, δημιουργούμε νέους στόχους, καινούρια θέλω, συνήθειες και ρουτίνες. Κάπου εκεί ανάμεσα συχνά εισχωρούν -χωρίς πολλές φορές να γίνονται αντιληπτές- σκέψεις, αλλά και συμπεριφορές που στόχο έχουν να σαμποτάρουν τα παραπάνω και μαζί με αυτά και τον ίδιο μας τον εαυτό.

Αυτοσαμποτάζ

Πόσες φορές είπες ότι θέλεις να κόψεις μία κακή συνήθεια ή να κάνεις μία νέα πιο υγιή επιλογή, αλλά κάτι σε σταμάτησε; Πόσες φορές σκέφτηκες ότι θέλεις να κάνεις ένα νέο επαγγελματικό βήμα, αλλά μια σκέψη σε κράτησε ακίνητο στο ίδιο σημείο με αποτέλεσμα να μην το τολμήσεις ποτέ;

Ποιες σκέψεις είναι αυτές που σαμποτάρουν τη ζωή μου;

Δεν είμαι αρκετά καλός/η

Δεν μπορώ να τα καταφέρω

Και αν επιτύχω, πώς θα μείνω στην κορυφή;

Είναι πολύ δύσκολο, ποιος το κάνει τώρα;

Και να το σταματήσω, στην πρώτη ευκαιρία θα ξανά- «κυλήσω». Άρα γιατί να μπω στον κόπο;

Αν αποτύχω δεν θα μπορώ να αντικρύσω τους δικούς μου (γονείς, φίλους, οικογένεια, συναδέλφους) και δεν μπορώ να διαχειριστώ όλα αυτά που θα σκέφτονται για μένα.

Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή (και δεν θα είναι ποτέ!)

Αφού δεν τα κατάφερε εκείνος που είναι καλύτερος, θα τα καταφέρω εγώ;

Δεν μου χαμογέλασε ποτέ η τύχη, τώρα θα το κάνει;

Σκέψεις, όπως οι παραπάνω, εμφανίζονται στο μυαλό μας περισσότερες φορές από όσες επιθυμούμε. Άλλες φορές συνειδητά, άλλες όχι. Αυτό συμβαίνει γιατί το να σαμποτάρουμε τον εαυτό μας δεν λαμβάνει χώρα πάντα σε συνειδητό επίπεδο.

Συχνά, πραγματοποιείται παρασκηνιακά στον ασυνείδητο χώρο του μυαλού μας, με σκέψεις ή συμπεριφορές που μας κρατούν μακριά από αυτά που επιθυμούμε ψιθυρίζοντας χαμηλόφωνα, αλλά με έντονη επαναληψιμότητα: «δεν μπορείς να το κάνεις». Και την ακούμε αυτή τη φωνή και την αφήνουμε να κερδίσει.

Έτσι, μένουμε ακίνητοι σε αναρίθμητους τομείς στη ζωή μας, όπως στις σχέσεις, την καριέρα, στις φιλίες, στην προσωπική μας εξέλιξη ή στους μικρότερους προσωπικούς στόχους, όπως να κόψουμε το κάπνισμα ή να βελτιώσουμε τη σωματική μας κατάσταση υιοθετώντας καλύτερες διατροφικές συνήθειες.

Πώς θα καταλάβω αν σαμποτάρω τον εαυτό μου;

Πάρε ένα λεπτό και σκέψου τις φορές που αισθάνεσαι ότι αποτυγχάνεις συνεχώς να κάνεις κάτι και αναρωτήσου τα εξής:

Δίνω προτεραιότητα στην άμεση ικανοποίηση αποφεύγοντας οτιδήποτε απαιτεί προσπάθεια;

Αποφεύγω να κάνω ό,τι πρέπει;

Αφιερώνω ουσιαστικό χρόνο στο να φροντίσω τον εαυτό μου;

Αναβάλλω πολύ συχνά;

Εστιάζω σε αρνητικές και αυτοκαταστροφικές σκέψεις παρά σε θετικές;

Πώς μπορώ να σταματήσω τις αυτό-περιοριστικές σκέψεις και συμπεριφορές;

Τι κερδίζω σαμποτάροντας τον εαυτό μου;

Πολλοί από εμάς εμπλεκόμαστε σε αυτό-περιοριστικές σκέψεις και συμπεριφορές που σαμποτάρουν τη ζωή και τους στόχους μας τόσο συχνά που κάποια στιγμή καταλήγουν να γίνουν συνήθεια.

Έτσι, συνεχίζουμε να τις επιτρέπουμε να σαμποτάρουν την επιτυχία και την ευτυχία μας χωρίς να συνειδητοποιούμε τι κάνουμε. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί για κάποιον βαθύτερο λόγο στο υποσυνείδητό μας μαχόμαστε εναντίον αυτών των θέλω, των στόχων ή των ονείρων μας.

Είναι φόβος; Ανασφάλεια; Άγχος αποτυχίας; Φόβος επιτυχίας; Αναβλητικότητα; Αυτό είναι κάτι που πρέπει να το ανακαλύψουμε μόνοι μας.

Τι κερδίζουμε σαμποτάροντας τους επαγγελματικούς μας στόχους; Μήπως διασφαλίζουμε την ασφάλεια που αισθανόμαστε στην παρούσα θέση μας, αποφεύγοντας το νέο ρίσκο;

Τι κερδίζουμε σαμποτάροντας τη σχέση με τον σύντροφό μας; Μήπως αισθανόμαστε πως μένοντας μόνες μπορούμε να έχουμε καλύτερο έλεγχο της ζωής μας, από ότι προχωρώντας σε συγκατοίκηση μαζί του;

Αναγνωρίζοντας τις αυτό-περιοριστικές συνήθειες

Ένα από τα πρώτα βήματα για να σπάσουμε τον κύκλο των αυτό-περιοριστικών συνηθειών είναι να τις συνειδητοποιήσουμε. Προσπάθησε να παρατηρήσεις τόσο τις σκέψεις, όσο και τις συμπεριφορές αυτές σαν εξωτερικός παρατηρητής. Ποιες είναι οι αυτό-περιοριστικές σκέψεις, συμπεριφορές ή μοτίβα που σε κρατούν πίσω από αυτά που επιθυμείς να κάνεις ή να αλλάξεις (π.χ. αναβλητικότητα, αρνητικές σκέψεις, τελειομανία);

Ενδοσκόπηση

Οι περισσότεροι από εμάς, συχνά επιρρίπτουμε ευθύνες σε άλλους, αποτυγχάνουμε να φροντίσουμε τον εαυτό μας όσο το έχει ανάγκη ή θεωρούμε τις σχέσεις μας δεδομένες. Επιτρέπουμε στον εαυτό μας να αντιδρά με μη παραγωγικούς τρόπους χωρίς να επεξεργαζόμαστε αυτά που συμβαίνουν, μη μπορώντας να διακρίνουμε, έτσι, ότι το να σαμποτάρουμε τον εαυτό μας είναι μία πολύ συχνή αιτία σε πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε.

Τις περισσότερες φορές, οι αυτο-περιοριστικές μας συνήθειες προέρχονται από το πως αντιλαμβανόμαστε την αξία και τον εαυτό μας. Δεν αισθανόμαστε ότι αξίζουμε να επιτύχουμε.

Αυτό-τιμωρούμαστε με σκέψεις ότι είμαστε ανίκανοι να ανταπεξέλθουμε ακόμα και όταν προσπαθούμε να τις υπερ-αντισταθμίσουμε με εξαιρετικά υψηλούς στόχους για τον εαυτό μας.

Ξεκίνησε τη δική σου ενδοσκόπηση για να αναγνωρίσεις και να συνειδητοποιήσεις τι είναι αυτό που ενεργοποιεί αυτές τις σκέψεις και συμπεριφορές, ώστε να είσαι σε θέση να περάσεις στις αλλαγές που, τελικά, θα τις σταματήσουν.

Περνώντας από την ενδοσκόπηση στην αυτοπαρατήρηση

Και αν η εσωτερική παρατήρηση είναι το πρώτο βήμα, σε δεύτερο επίπεδο έρχεται η εξωτερική, ώστε να καταλάβουμε τι είναι εκείνο που μας κάνει να αφήνουμε το χειρόφρενο της ζωή μας τραβηγμένο, όσο και αν επιθυμούμε το αντίθετο.

Δεν είναι τυχαίο που οι πιο επιτυχημένοι άνθρωποι αναστοχάζονται πάνω στις επιλογές, τις σκέψεις και τις πράξεις τους συνεχώς. Είναι εκείνοι που παρατηρούν τα λάθη τους και αφού τα αξιολογήσουν, χρησιμοποιούν κάθε νέα πληροφορία για να επαναπροσαρμόσουν την τεχνική ή την προσέγγισή τους.

Μόνο μέσα από τον δικό σου αναστοχασμό θα καταφέρεις να αλλάξεις προοπτική, να αποκτήσεις μεγαλύτερη διορατικότητα και κατανόηση της συμπεριφοράς σου, ώστε να είσαι έτοιμος να ξεκινήσεις τη διαδικασία της αλλαγής σου.

Ακούγοντας την εσωτερική σας cheerleader

Και αν η φωνή «δεν θα τα καταφέρεις ποτέ» είναι ο σκληρός εσωτερικός μας κριτής, τότε χρειάζεται να μάθουμε πως να χαμηλώνουμε την ένταση για να καταφέρουμε να ακούσουμε μία άλλη φωνή, αυτή της εσωτερικής μας cheerleader.

Αντί, λοιπόν, να ακούς τη φωνή του φόβου και της ανασφάλειας που σου λέει πόσο καλός δεν είσαι, πόσο δεν θα τα καταφέρεις, τι λες να την αντικαταστήσεις με τη φωνή εκείνη που σου θυμίζει όλες τις παλιότερες επιτυχίες σου;

Πώς τα κατάφερες παρόλο που ήταν δύσκολο, πόσο περήφανος αισθανόσουν, πόσο υπέροχα ήταν που έκανες εκείνο το βήμα τελικά παρόλα τα εμπόδια;

Ξεκινώντας από τα μικρά

Μόλις εντοπίσεις τις αλλαγές που θέλεις να κάνεις, επίλεξε το πρώτο με το οποίο θέλεις να ξεκινήσεις. Φρόντισε να είναι κάτι μικρό, αλλά ουσιώδες. Δεν θέλουμε να ξεκινήσουμε με μία βαρυσήμαντη αλλαγή που ενδεχομένως να μας δυσκολέψει και να μας αποτρέψει, ρίχνοντας την αυτοπεποίθησή μας.

Αν για παράδειγμα συνειδητοποιήσεις ότι σαμποτάρεις την επιτυχία σου στη δουλειά χάνοντας συστηματικά τα deadlines σου, κάνε ένα βήμα πίσω και αναρωτήσου: ποια θα ήταν αυτή η μικρή αλλαγή που αν την έκανα θα με βοηθούσε να είμαι πιο οργανωμένος;

Η αντιμετώπιση όλων των παραπάνω δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Στην περίπτωση που συμβαίνει αλλά δεν προκαλεί ιδιαίτερο άγχος στο άτομο, μπορεί με λίγη παραπάνω εστίαση από μέρους του να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

Στις περιπτώσεις, όμως, που επαναλαμβάνεται έντονα σε διαφορετικές μορφές σε όλες τις πτυχές της ζωής του δημιουργώντας εμπόδια και στρες καθημερινά, η υποστήριξη ενός ειδικού κρίνεται αναγκαία για την άμεση και επιτυχημένη αντιμετώπισή του.

Γιατί να θυμάσαι... ο κόσμος μπορεί να φέρνει αναρίθμητα εμπόδια στον δρόμο μας, αλλά κανένα δεν είναι μεγαλύτερο από αυτά που βάζουμε εμείς στον εαυτό μας.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Σπαθάρη Μαίρη - Ψυχολόγος

Phychology.gr